Warunki pracy przekładni zębatych

Koła zębate nie należą do elementów prostych, a ponadto nie występują pojedynczo, lecz co najmniej parami, tworząc przekładnię zębatą. Zazębianie się kół zębatych stanowi samo dla siebie poważne problemy i dlatego zrozumienie zasad zazębienia, rozwiązania konstrukcyjnego koła zębatego, metod jego wykonania i sprawdzania dokładności, a wreszcie zmontowanie w poprawnie pracującą przekładnię nastręcza duże trudności. Stąd to przestudiowanie wielu zagadnień z dziedziny kół i przekładni zębatych staje się nieodzowną koniecznością, aby zrozumieć istotę poprawnej pracy, zapewnić właściwe zazębienie i ustalić odpowiednie wymiary umożliwiające prawidłową pracę i dostatecznie długi okres czasu pracy.

Poprawnie pracująca przekładnia zębata powinna więc spełniać następujące warunki:
— zapewnić jak najbardziej równomierny ruch,
— wykazywać pewność (niezawodność) pracy,
— zapewnić spokojny (bez hałasu) bieg,
— gwarantować jak najdłuższy okres trwania.

Wszystkie wymienione warunki są bardzo ważne.

Nierównomierny ruch wywołuje przyspieszenia lub opóźnienia mas wirujących napędzanych przekładnią zębatą, a tym samym przyczynia się do wzrostu dynamicznego obciążenia.

Pewność ruchu zależy z jednej strony od wielkości sił działających na koła zębate, przy czym poważną rolę odgrywają siły dynamiczne, z drugiej strony zaś — od wielkości stopnia pokrycia (liczby przyporu), określającego liczbę zębów pozostających jednocześnie w pracy.

Spokojny ruch (cichobieżny) zależy: od błędów podziałki, prawidłowości zarysu boków zębów, mimośrodowości nacięcia zębów względem osi obrotu, stopnia chropowatości boków zębów i wreszcie od liczby sekundowych zazębień. Każdy z tych czynników jest powodem hałasu bardzo przykrego dla otoczenia.

Ostatni wreszcie punkt dotyczy warunku jak najdłuższego okresu trwania. Zależy on od wielkości i charakteru sił działających, które z jednej strony wywierają wpływ na wytrzymałość, z drugiej strony zaś — na zużywanie się zębów. Zarówno jeden, jak i drugi czynnik wymaga odpowiedniego materiału i jego obróbki cieplnej.

Zużywanie się zębów zależy ponadto od:
1) wielkości dróg poślizgowych współpracujących ze sobą zębów,
2) doboru materiału na koła zębate,
3) wielkości największego naprężenia dociskającego, występującego pod działaniem sił (zasada Hertza),
4) dokładności wykonania zębów,
5) staranności i dokładności wykonania odległości osi w skrzynce i ich równoległości względnie prostopadłości,
6) staranności montażu,
7) jakości smaru i sposobu smarowania.

Drukuj