Zazębienie cykloidalne
Zarys boku zęba i linia przyporu
Cykloidalne zarysy są tworzone przez koła odtaczające. Z zasadniczego równania zazębienia wynika, że współpracujące części zębów (a więc zarys stopy zęba koła 1 i zarys głowy zęba koła 2) muszą mieć wspólną normalną przechodzącą przez punkt centralny C, a więc obie odpowiadające sobie części boków zębów muszą być uzyskane przez to samo koło odtaczające, gdyż tylko w takim przypadku obie normalne, np. CIII', mogą się pokrywać. Stąd wynika konstrukcja zarysu zębów cykloidalnych.
Należy nadmienić, że przy zazębieniu cykloidalnym koła podziałowe są jednocześnie kołami tocznymi i zasadniczymi (stanowiącymi tor, po którym przetaczają się koła odtaczające — tworzące zarysy zębów).
Koło odtaczające tocząc się kolejno po dwóch kołach zasadniczych (które, są ponadto w danym przypadku jednocześnie kołami tocznymi i podziałowymi):
po wewnętrznym torze koła zasadniczego 1 tworzy hypocykloidę CD1 stanowiącą część zarysu stopy zęba koła 1,
po zewnętrznym torze koła zasadniczego 2 tworzy epicykloidę CW2, tj. zarys głowy zęba koła 2.
W podobny sposób utworzy się pozostałe części zarysu zębów, a więc głowę zęba w kole 1 i stopę zęba w kole 2 przez przetoczenie się innego znów koła odtaczającego kolejno raz po torze zewnętrznym koła zasadniczego 1, a potem po torze wewnętrznym koła zasadniczego 2.
Promienie kół odtaczających mogą być w zasadzie dowolne i różne dla obydwóch części zębów.
Wielkość promieni wywiera jednak wpływ na zarys boku zęba oraz na warunki zazębienia. Im większy jest ten promień, tym bardziej zbliża się zarys stopy
zęba do linii prostej wzdłuż promienia, przez co ząb jest coraz cieńszy u podstawy; wytrzymałość zęba maleje, a jednocześnie pogarszają się warunki ślizgania, tarcia i zużywania się zębów, jednak stopień pokrycia wówczas wzrasta, a wahania kierunku nacisku są zawarte w węższych granicach (uzyskuje się przez to spokojniejszą pracę).
Poślizgi
Wielkość poślizgów jednostkowych kształtuje się w zazębieniu cykloidalnym korzystniej aniżeli w zazębieniu ewolwentowym.
Koła zespołowe
Podczas gdy dla dwóch współpracujących kół można dobrać koła odtaczające wg wzoru, to w zespole złożonym z kilku kół współpracujących musi się przyjąć tylko jedno koło odtaczające wspólne dla wszystkich kół zębatych stanowiących dany zespół.
W tym przypadku, jak wiadomo, zarys stopy zęba tego najmniejszego koła zębatego przebiega promieniowo jako linia prosta.
Cykloidalne zarysy są tworzone przez koła odtaczające. Z zasadniczego równania zazębienia wynika, że współpracujące części zębów (a więc zarys stopy zęba koła 1 i zarys głowy zęba koła 2) muszą mieć wspólną normalną przechodzącą przez punkt centralny C, a więc obie odpowiadające sobie części boków zębów muszą być uzyskane przez to samo koło odtaczające, gdyż tylko w takim przypadku obie normalne, np. CIII', mogą się pokrywać. Stąd wynika konstrukcja zarysu zębów cykloidalnych.
Należy nadmienić, że przy zazębieniu cykloidalnym koła podziałowe są jednocześnie kołami tocznymi i zasadniczymi (stanowiącymi tor, po którym przetaczają się koła odtaczające — tworzące zarysy zębów).
Koło odtaczające tocząc się kolejno po dwóch kołach zasadniczych (które, są ponadto w danym przypadku jednocześnie kołami tocznymi i podziałowymi):
po wewnętrznym torze koła zasadniczego 1 tworzy hypocykloidę CD1 stanowiącą część zarysu stopy zęba koła 1,
po zewnętrznym torze koła zasadniczego 2 tworzy epicykloidę CW2, tj. zarys głowy zęba koła 2.
W podobny sposób utworzy się pozostałe części zarysu zębów, a więc głowę zęba w kole 1 i stopę zęba w kole 2 przez przetoczenie się innego znów koła odtaczającego kolejno raz po torze zewnętrznym koła zasadniczego 1, a potem po torze wewnętrznym koła zasadniczego 2.
Promienie kół odtaczających mogą być w zasadzie dowolne i różne dla obydwóch części zębów.
Wielkość promieni wywiera jednak wpływ na zarys boku zęba oraz na warunki zazębienia. Im większy jest ten promień, tym bardziej zbliża się zarys stopy
zęba do linii prostej wzdłuż promienia, przez co ząb jest coraz cieńszy u podstawy; wytrzymałość zęba maleje, a jednocześnie pogarszają się warunki ślizgania, tarcia i zużywania się zębów, jednak stopień pokrycia wówczas wzrasta, a wahania kierunku nacisku są zawarte w węższych granicach (uzyskuje się przez to spokojniejszą pracę).
Poślizgi
Wielkość poślizgów jednostkowych kształtuje się w zazębieniu cykloidalnym korzystniej aniżeli w zazębieniu ewolwentowym.
Koła zespołowe
Podczas gdy dla dwóch współpracujących kół można dobrać koła odtaczające wg wzoru, to w zespole złożonym z kilku kół współpracujących musi się przyjąć tylko jedno koło odtaczające wspólne dla wszystkich kół zębatych stanowiących dany zespół.
W tym przypadku, jak wiadomo, zarys stopy zęba tego najmniejszego koła zębatego przebiega promieniowo jako linia prosta.